Een Europees verbod op producten gemaakt met dwangarbeid is dichterbij, nu het Europarlement een breedgedragen standpunt over de ontwerpwet heeft aangenomen. Wel zijn er zorgen over de trage afhandeling van het voorstel door de EU-lidstaten, zeker nu het wetgevingsmandaat van het parlement eindigt na de Europese verkiezingen van juni volgend jaar.
Spanje is op dit moment voorzitter van de Europese Unie. D66-Europarlementariërs Samira Rafaela, een van de twee penvoerders namens de volksvertegenwoordigers op het dossier, vindt het ’teleurstellend’ dat Madrid er geen prioriteit van heeft gemaakt. ‘We hebben deze regelgeving zo snel mogelijk nodig, in ieder geval voor het einde van dit parlement’, zei Rafaela afgelopen week in Straatsburg. ‘Dus laat ze een beetje opschieten, het gaat hier om het beschermen van mensenrechten.’
De deadline voor afhandeling van lopende dossiers ligt doorgaans enkele maanden voor Europese verkiezingen. Nu het Europarlement zijn positie heeft bepaald, moeten de lidstaten hetzelfde doen, waarna de twee met de slotonderhandelingen van start kunnen.
‘Belangrijke kwestie’
Een woordvoerder van het Spaanse voorzitterschap laat weten dat het onderwerp wel degelijk als een ‘belangrijke kwestie’ wordt gezien en dat Spanje ‘actief bezig is’ om nog voor het jaareinde ‘consensus richting een gemeenschappelijke positie’ te bereiken. Rafaela vindt die belofte ‘vaag’. Ze houdt er al rekening mee dat het akkoord van de lidstaten pas na de jaarwisseling komt, als België het voorzittersstokje van Spanje overneemt.
Volgens de International Labour Organization (ILO) verrichten wereldwijd 28 miljoen mensen dwangarbeid. Zonnepanelen uit de Chinese regio Xinjiang, met ‘heropvoedingskampen’ voor Oeigoeren, een onderdrukte moslimminderheid, zijn een veelgebruikt voorbeeld van onder dwang gemaakt. Commissievoorzitter Ursula von der Leven beloofde in september 2021 in haar jaarlijkse troonrede met een voorstel te komen om het probleem aan te pakken. Dat volgde een jaar later.
De commissies voor handel en de interne markt van het Europarlement zijn daarmee aan de slag gegaan, wat tot enkele gewenste aanpassingen leidde. Die werden vorige week met 66 tegen 0 stemmen aangenomen. Er waren 10 onthoudingen. ‘Dit laat zien dat we brede steun voor onze positie hebben’, aldus Rafaela.
Omkering van bewijslast
Terwijl de Commissie handhaving van de wet neerlegt bij nationale autoriteiten zoals douanebeambten, willen Europarlementariërs dat Brussel er toch nauw bij betrokken blijft. Ze roepen de Commissie op een database op te stellen met regio’s en productgroepen waar de risico’s op misstanden het grootst zijn.
Als bedrijven dit soort producten toch willen importeren of exporteren, moeten ze wat het Europarlement betreft aantonen dat er van dwangarbeid geen sprake was. De Commissie wil niets weten van zo’n omgekeerde bewijslast.
Verder stelt de Commissie voor om producten die in beslag genomen zijn of zijn teruggetrokken vanwege het verbod op dwangarbeid, te vernietigen. Het Europarlement wil etenswaren overdragen aan charitatieve instanties en in geval van andere producten eerst kijken of recycling mogelijk is. Pas daarna is vernietiging aan de orde.
Lees meer via FD